Nieuwe laserscantechnologie wint terrein in veel branches. Ook de installatiebranche pakt laser scanning op en start met de eerste projecten. Onderstaand artikel werd geplaatst in het blad Installatie en sanitair (3 april 2014). Het geeft een beeld van de kosten en legt uit hoe je zelf aan de slag kan met laserscanning. Wil je leren werken met 3D scanners? Volg dan een training bij PelserHartman.
Do’s en dont’s bij 3D-laserscanning
Waar steeds meer aannemers en bouwkundig adviseurs ontdekken dat 3D-laserscanning praktisch en goedkoop is, zijn veel installateurs nog afwachtend. Terwijl de techniek bij installaties misschien wel het meest van pas komt, stelt Jeroen Pelser van PelserHartman. “Inmeten van zwevende leidingen en kanalen is een ramp. Knap dat zoiets überhaupt lukt met een rolmaat of disto.”
Met 3D-laserscantechniek worden laserpuntjes op een object geschoten, waardoor snel en nauwkeurig een object qua maatvoering en werkruimte digitaal inzichtelijk wordt.
Op het strand van het Engelse plaatsje Happisburgh werden onlangs de oudste menselijke voetstappen van Europa gevonden. Zo’n vijftig voetafdrukken van 800.000 jaar oud werden gefotografeerd èn… vastgelegd met 3D-laserscanning. De scans geven exacte informatie over afmetingen en vorm. Ook de magische steencirkels van Stonehenge werden al vastgelegd met 3D-laserscans, een innovatie die door archeologen als baanbrekend wordt beschouwd op het vlak van de cartografie.
Hoe interessant ook, als we hier in archeologische sfeer zouden blijven, zouden we de plank goed mis slaan. Dit artikel gaat dan ook over de toegevoegde waarde die 3D-laserscanning heeft voor installatiewerk. Ook daar zien we de technologie langzaam terrein winnen (met de nadruk op langzaam). Jeroen Pelser van PelserHartman heeft veertien jaar ervaring en legt uit hoe installateurs 3D-laserscanning optimaal kunnen benutten.
Meten in kruipruimte
Met een 3D-laserscanner worden laserpuntjes op een object geschoten. Overal waar de puntjes het object raken, vindt registratie plaats van coördinaten. Zo ontstaat een coördinatenstelsel van miljoenen of zelfs miljarden puntjes, de zogenaamde pointcloud. Daarnaast maakt de laserscanner foto’s. Zo wordt een situatie volledig vastgelegd. Mocht er later in het bouwproces discussie ontstaan, dan wordt de scan erbij gehaald. Menselijke interpretatiefouten? We prikken er voortaan doorheen.
“Installateurs hebben 3D-informatie nog harder nodig dan bouwkundige partijen”, aldus Pelser. “Inmeten op de traditionele manier is vaak een absolute ramp. W-installaties zweven in de ruimte. Hun exacte locatie is heel lastig vast te stellen. Je moet je in allerlei bochten wringen, boven plafonds of in donkere kruipruimtes. Dat duurt vaak uren. Je moet minimaal drie keer meten: X, Y en Z. En dan heb je pas één punt gedefinieerd op de leiding. Knap dat zoiets überhaupt lukt met een rolmaat of disto.”
Alle installaties van de vijf bouwlagen van een productielokatie van Friesland Campina werden binnen één dag gescand.
Voordelen
Op het gebied van 3D-laserscanning noemt PelserHartman zichzelf ‘specialist en trendsetter’. Het bedrijf meet en tekent bestaande gebouwen, objecten, industriële complexen, werktuigkundige installaties en boten. Naast meten en tekenen doet PelserHartman ook in opleiding en advies als aanspreekpunt en spin in het web. Pelser: “Installateurs stellen ons nog weinig vragen over 3D-laserscanning, misschien omdat er vaak betere (revisie)installatietekeningen in het archief liggen dan bouwtekeningen. Ze bellen wel regelmatig voor oplossingen om sneller en foutlozer in te meten.”
De voordelen van 3D-laserscanning zijn gemakkelijk te benoemen. Het apparaat slaat niets over (vergeet niets), heeft geen werklicht nodig, kan op lastige plaatsen gepositioneerd worden en meet keurig alle gebogen vormen. Ook details die in een latere fase van pas kunnen komen, worden ingemeten, zoals ophangsystemen, verbindingen en beton-uitsparingen. Verder vermeldenswaardig is dat de scans naast de installaties ook de werkruimte vastleggen (de ruimte rondom de installaties). Zo kan de monteur vooraf zien hoeveel ruimte er is om te werken.
Ook dakwerk
De technologie bewijst zich keer op keer, stelt Pelser: “Ik kan voor alle soorten installatiebedrijven wel een toepassing bedenken. Voor dakwerk op hellende daken lijkt scannen misschien niet interessant. Maar als je vanaf het dak van een buurpand kunt scannen, of op een hoogwerker, is het wel degelijk interessant. In één scan van zeven minuten is een groot dakvlak te scannen, inclusief alle toeters en bellen die op het dak staan.”
Meten kan helft goedkoper worden
Voor installateurs die de toegevoegde waarde van 3D-laserscanning willen benutten, is samenwerking met andere bouwpartners essentieel, te beginnen met delen van pointcloud-data. Het resultaat? Minder faalkosten en minder kosten onder aan de streep. Zeker in crisistijd is dat hard nodig. Pelser: “Er is nog zoveel verspilling te voorkomen. Je wilt niet weten hoe vaak wij twee of drie keer naar dezelfde bouwlocatie moeten om eerst voor de aannemer en daarna voor de constructeur en installatieadviseur te meten. Als die partijen samen overleggen, realiseren ze direct besparingen voor hun opdrachtgever. Als je het integraal aanpakt, wordt meten de helft goedkoper.”
Kostenindicatie
Stel, u moet aan de slag in het kantoorgebouw waarvan u een scan ziet op foto (bovenaan deze pagina). Het pand bestaat uit vijf bouwlagen en heeft een bruto vloeroppervlak van 2.730 m². Volgens berekeningen van PelserHartman blijkt dat u het gebouw met één scanner in twee dagen volledig inscant. Het verwerken van de scandata tot één volledige pointcloud kost volgens PelserHartman ook nog een dag. Totale scankosten: € 2.480. U weet zelf het beste wat dit voor u betekent onderaan de streep.
Zelf aan de slag
Wilt u ook met 3D-laserscanning aan de slag? Zelf een scanner kopen is misschien te hoog gegrepen. Gelukkig hoeft dat ook niet. Er zijn allerlei huuropties. Wat u ook besluit, ga niet over één nacht ijs.
- Begin met snuffelen aan 3D-laserscanning. Leer de trukjes kennen! Pas als u zelf gaat tekenen met pointclouds, zult u zien wat de toegevoegde waarde is. Tekenen kan in tientallen softwarepakketten. Sommigen daarvan hebt u wellicht al in huis, zoals Revit, AutoCAD, Inventor of Solid Works. De programma’s kunnen de zware 3D-bestanden inmiddels aan. Experts verwachten dat de software binnen afzienbare tijd de scandata direct kan omzetten in een 3D-model.
- Als u voldoende ‘oefenkilometers’ hebt gedraaid, is het tijd voor een pilot. Het huren van een scanner kost 500 tot 700 euro per dag. Samen met een ervaren instructeur gaat u laserscannen. Dat is geen verloren tijd. U scant uw eigen project en draait dus gewoon productie. De daarop volgende projecten kunt u geheel zelfstandig uitvoeren.
- De opgedane ervaringen geven inzicht in kosten en opbrengsten. Als u veel moet meten, kunt u overwegen (samen met bouwpartners?) een scanner te kopen. Volgens Jeroen Pelser wordt zelf een scanner kopen interessant als u minimaal drie dagen per week scant. Het hoeft niet meteen de meest geavanceerde van 100.000 euro te worden. Een tweedehandsje voldoet ook. Pelser: “Maar laat je niet misleiden door de mooie plaatjes die een scanner maakt. Test en vergelijk altijd zelf!”
Auteur: Ton Verheijen, Tekst & Verhaal www.tonverheijen.nl
Training 3D scannen
Wil je zelf aan de slag met 3D scannen? PelserHartman geeft onder meer trainingen over 3D scannen en werken met pointclouds. Lees hier meer over de mogelijkheden of neem contact met ons op.
