Om te zorgen dat een geleverd pointcloud product van waarde is in het ontwerp-, bouw- en beheerproces en om teleurstellingen en meerwerk achteraf te voorkomen, blijkt dat een aantal vragen vooraf goed gesteld én beantwoord moet worden. Deze pagina bevat handvatten en een handige checklist om de uitvraag rondom de kwaliteit van de pointcloud scherp te krijgen. Het doel is de uitvraag voor 3D laserscanning te vergemakkelijken en een goede pointcloud te krijgen die voldoet aan uw eisen en wensen.
Lees ook de blogpost: De belangrijkste misvattingen over laserscanning ontkracht
De eerste stap bij de juiste uitvraag
Het begint met de juiste basiskennis. 3D scanning is een containerbegrip en het is belangrijk te begrijpen wat u precies vraagt, voordat u bestelt. Alle pointclouds zien er immers mooi uit. Wij stellen potentiële opdrachtgevers vooraf behoorlijk veel vragen en geven veel informatie, voordat we overgaan tot opdracht. Op deze manier weten we zeker dat de verwachtingen overeenkomen met wat er geleverd gaat worden. In onze whitepaper “3D scannen basics, wat je zou moeten weten voor je begint” delen we de absolute basis om te begrijpen hoe een 3D scan in de praktijk werkt.
Wanneer u een 3D meting aanvraagt, doet u er verstandig aan de onderwerpen in deze whitepaper goed door te spreken met de meetpartij.
Vragen 3D scanning
Er zijn veel verschillende soorten meetdata en pointclouds te maken. Het is daarom belangrijk om zaken vooraf goed door te spreken. Wij doen in de praktijk vooral aan verwachtings-management om teleurstelling achteraf te voorkomen. Vandaar ook de introductie van de ‘Checklist Uitvraag’. Hieronder vindt u een uitgebreide toelichting op de vragen uit de checklist. Heeft u na het lezen van deze toelichting nog vragen over de checklist of wilt u een aanvraag doen, neem dan gerust contact met ons via +31 73 613 5729.
Wat is de ervaring van het scanbedrijf?
Voorafgaand aan het stellen van de juiste checklistvragen is het goed om stil te staan bij de ervaring en competenties van een 3D laserscan bedrijf. Er bestaan geen opleidingen tot scanspecialist en iedereen mag zichzelf een scanbedrijf noemen. Vraag daarom naar de referenties van een scanbedrijf. Hiermee verkrijgt u inzicht in de vakkundigheid en ervaring van het scanbedrijf. Vraag ook of het bedrijf ervaring heeft met vergelijkbare opdrachten als de uwe.
Meten met bouwkundigen
Een gebouw in kaart brengen is meer dan het meten van enkele maten. Het is van essentieel belang dat men begrijpt wat men meet. Landmeetkundige bureaus hebben het meten van gebouwen meestal ook in hun assortiment. Soms gaat dat goed; vaker levert dat problemen op. PelserHartman meet gebouwen alleen met specialistische bouwkundigen. Zij hebben kennis en inzicht die bij landmeetkundigen gewoonweg ontbreekt. Daarnaast beschikken wij over de juiste ervaring, certificaten en diploma’s.
Wat wil ik precies kunnen doen met de scans? Waar gaan ze voor gebruikt worden?
Wat wilt u precies doen met laserscans? Wat is het doel van laserscanning? Het lijken voor de hand liggende vragen. In de praktijk blijkt het antwoord niet altijd gemakkelijk te formuleren. Is de pointcloud het eindproduct of is het de basis voor een ander product, bijvoorbeeld een tekening, 3D model, simulatie of een deformatie analyse.
Wanneer bijvoorbeeld een pointcloud gevraagd wordt waarmee automatische vlakherkenning mogelijk moet zijn, is het gebruik van een high-end scanner noodzakelijk. Er zijn veel apparaten die 3D meten, maar niet de voordelen hebben van een high-end 3D laserscanner. Van mobiele ‘zwabberstokken’ en (nog steeds dure) low-end 3D scanners zijn de meetresultaten vaak niet nauwkeurig of volledig genoeg om de voordelen van 3D scanning waar te maken. De software kan sommige soorten vormen en oppervlakken in deze, vaak ‘wollige’, meetdata niet goed herkennen, en de pointcloud heeft maatafwijkingen van meerdere centimeters in plaats van millimeters.
Zijn de scans alleen nu nodig of kunnen de scans ook voor andere mogelijkheden in de toekomst gebruikt worden of in het beheerproces. Een renovatie die pas over drie jaar gepland staat zou ook baat kunnen hebben bij laserscandata die nu gemaakt gaat worden.
Welk detailniveau moeten de scans hebben?
Vraag uzelf af hoe gedetailleerd de scan moet zijn. Ieder scanner heeft zijn eigen kwaliteiten en ook beperkingen. Niet elke scanner is geschikt voor het maken van een gedetailleerde scan. Een professioneel bedrijf kiest de juiste scanner voor het gevraagde detailniveau en kan uitleggen waarom voor een bepaalde scanner en scaninstelling zal worden gekozen.
Wat zou de resolutie van de totale 3D scan moeten zijn?
In de whitepaper wordt het begrip resolutie in de praktijk uitgelegd als de gemiddelde afstand tussen de punten in een pointcloud. Hoe kleiner de afstand hoe hoger het detailniveau. Let op: er bestaat verschil tussen de resolutie van een enkele scan en van het totaal van alle scans (de pointcloud). De resolutie van een individuele scan is vaak niet relevant.
Wat zou de maataccuratie van de pointcloud moeten zijn?
Wat is de gewenste nauwkeurigheid van de totale scan? Is er een nauwkeurigheid nodig van centimeters, millimeters of misschien nog wel kleiner. De pointcloudleverancier zoekt bij de vraag de meest geschikte apparatuur om de gewenste nauwkeurigheid aan te leveren.
Wil ik gekleurde scans?
Er bestaande gekleurde en ongekleurde scans. Bepaal of het noodzakelijk voor het project is dat de scans gekleurd zijn. Naast de laserscan kunnen high-end scanners ook gebruik maken van een ingebouwde camera. De foto’s die hieruit komen. worden gebruikt voor colormapping. Dit is het kleur geven aan de punten van de pointcloud. Het kost meer tijd per scan om ook foto’s te maken. Dit aspect kan ook van belang zijn bij de opdracht.
Wil ik naast de pointcloud ook een viewer van de scans ontvangen?
Pointclouds zijn niet alleen in tekenprogramma’s te bekijken, maar ook in aparte viewers. Deze viewers zijn vaak erg handig om naast het tekenwerk te gebruiken. Deze kunnen webbased zijn. Er bestaan ook zogenaamde intelligente viewers waarin naast “viewen” ook gemeten kan worden, opmerkingen geplaatst en zelfs in gelinkt kan worden.
Wil ik eventueel in een latere fase nog orthofoto’s of simulaties kunnen (laten) maken?
Om een hoogwaardig product te kunnen leveren, zoals een orthofoto, is het van belang dit vooraf te weten. Het scanplan wordt hierop afgesteld zodat een maximale kwaliteit bereikt wordt.
Afspraken met de pointcloudleverancier
Naast de vragen die voornamelijk met het doel van de scan te maken hebben, zijn er de meer praktische zaken die afgestemd moeten worden met de pointcloudleverancier.
Geef aan waarvoor de pointcloud gebruikt gaat worden
Ga je er bijvoorbeeld 2D tekeningen mee maken of 3D modelleren en op welk niveau? LOD (Level Of Detail) is een begrip in de 3d modelleer wereld. Het geeft de mate van detail van het 3d model aan. Bijvoorbeeld LOD 100 weinig detail en LOD 500 veel detail.
Geef aan wanneer je visualisaties, simulaties of presentaties wil gaan maken met de pointcloud
Wanneer de pointcloud naast tekenwerk gebruikt wordt voor presentaties kan een hogere resolutie van de pointcloud gewenst zijn.
Geef duidelijk aan hoe de situatie op het moment van inmeting zal zijn
Is het gebouw in gebruik, ontruimd, gestript, bouwval etc. Deze informatie is nodig voor maken van een gedegen scanplan.
Vraag naar het type scanner
Er zijn veel apparaten die 3D meten, maar niet de voordelen hebben van een high-end 3D laserscanner. Van mobiele ‘zwabberstokken’ en (nog steeds dure) low-end 3D scanners zijn de meetresultaten vaak niet nauwkeurig of volledig genoeg om de voordelen van 3D scanning waar te maken. Informeer daarom naar het type scanner waarmee gescand gaat worden.
Maak afspraken over maataccuratie
Spreek de gewenste nauwkeurigheid door en vraag het scanbedrijf hoe deze nauwkeurigheid en/of maximaal toelaatbare afwijkingen aangetoond worden.
Maak afspraken over resolutie
Spreek de gewenste resolutie van de totale pointcloud door en vraag het scanbedrijf hoe deze aangetoond wordt.
Maak afspraken over scandekkking
Bespreek de gewenste scandekking. Hoe meer scans hoe meer overal informatie van is, maar bedenk ook dat voor het doel van de scan wellicht met minder scans noodzakelijk zijn. Uw pointcloudleverancier kan hierin adviseren.
Bespreek de fotokwaliteit
Wat is de gewenste fotokwaliteit? Betrek hierbij ook het onderwerp verlichting. Verlichting of het ontbreken hiervan heeft grote invloed op de kwaliteit van het fotomateriaal. Voor de laserinformatie maakt het niet uit of het donker of licht is.
Opschonen pointcloud
Indien gewenst kunnen pointclouds opgeschoond worden. Maak afspraken wat wel of niet verwijderd wordt uit de pointcloud. Bedenk hierbij dat opschonen vaak een arbeidsintensief proces is en dat hierbij data verloren gaat.
Vereffening
Het begrip vereffening komt vanuit landmeetkunde waar het betekent het middelen van de meetgegevens. Met het aan elkaar registreren van losse scans tot één pointcloud gebeurt dit automatisch. Wanneer gegevens vanuit de total station gekoppeld worden aan een pointcloud speelt dit begrip een rol bij de total station.
Opdelen van pointcloud
Indien gewenst kan een pointcloud opgedeeld worden in meerdere stukken. Dit kan zijn wanneer bijvoorbeeld per verdieping een pointcloud gewenst is. Bij grote pointclouds kan het om praktische redenen van bestandsgrootte gewenst zijn een opdeling te maken. De pointcloudleverancier kan hierin advies geven.
Bepaal vooraf het coördinatenstelsel
Het kan gewenst zijn dat de pointcloud in een speciaal coördinatenstelsel geplaatst dient te worden. In Nederland kan dit bijvoorbeeld het RD-stelsel zijn (Rijksdriehoekscoördinatenstelsel). Dit is een geodetisch coördinatensysteem van meer dan 5.600 vaste punten in Nederland waar een pointcloud aan gekoppeld kan worden. Wanneer dit niet van toepassing is kan gekozen worden voor een lokaal stelsel. Het is van belang dit vooraf te bepalen omdat dit kan vaak niet eenvoudig kosteloos gewijzigd worden.
Geef aan in welk software- of tekenpakket je de pointcloud gaat gebruiken
Niet ieder softwarepakket is geschikt om te werken met pointclouds. Daarnaast zijn er diverse tekenpakketten die wel met pointclouds om kunnen gaan maar beperkingen hebben in de in te voeren hoeveelheid punten. Daarom is het goed om dit vooraf te overleggen.
De meeste softwarepakketten zijn gemaakt voor Microsoft Windowssystemen. Let erop dat niet alle tekenpakketten en standalone viewers werken op OSX systemen van Apple. Een alternatief voor een standalone viewer is een webbased viewer. Stel hier op tijd vragen over om teleurstellingen te voorkomen.
Geef aan wat het soort pointcloudfile zou moeten zijn
Niet ieder tekenpakket werkt met hetzelfde pointcloud bestandsformaat. Archicad werkt bijvoorbeeld o.a. met E57 pointcloud bestanden welke niet groter mogen zijn dan 3Gb. Autodesk producten werken met RCP bestanden. Vraag de pointcloudleverancier om het voor u geschikte formaat en de mogelijkheden en beperkingen hiervan.
Vraag verschillende datasets
Vraag niet alleen het pointcloudbestand specifiek voor je tekenprogramma, maar ook software onafhankelijke data. Hiermee voorkomt u dat u in de toekomst geen gebruik meer kunt maken van uw pointcloud indien tekenpakket afhankelijke pointcloud bestanden niet meer gebruikt of ondersteund worden. Een voorbeeld hiervan is een .E57 bestand.
Vraag naar ruwe data
In de ongeregistreerde ruwe data zijn nog eigenschappen van scans en scanner te zien. Deze data gaat soms verloren wanneer er een speciale export gemaakt wordt voor gebruik in een specifiek tekenpakket. In ruwe data staat bijvoorbeeld de informatie wanneer een scanner voor het laatst gekalibreerd is.
Vraag om een scanplan
Voordat er op locatie daadwerkelijk gescand wordt, wordt er een scanplan gemaakt. Dit is de routekaart voor de scanoperator. Hierin zijn o.a. de scanposities, technische instellingen en andere belangrijke informatie van de 3d laserscanner opgenomen. Daarnaast staat in het scanplan aangegeven of er bijvoorbeeld met targets gescand moet worden of niet.
Ook zaken als het achterlaten van vaste meetpunten horen onderwerp van gesprek te zijn. Deze punten zijn onderdeel van het coördinatensysteem, maar kunnen ook later als controlepunten dienen.
Dataopslag pointclouds
Pointclouds bestaan uit miljoenen punten en veelal is hier ook fotografisch materiaal aan gekoppeld. Dit vereist een grote ruimte om op te slaan en ook computersystemen dienen snelle processors te hebben om met deze informatie om te gaan. Het is daarom verstandig om vooraf bestandsruimte hiervoor te reserveren. En vragen te stellen over minimale systeemeisen van computersystemen.
Vraag het scanbedrijf hoe intern met dataopslag wordt omgegaan. Hoe is de veiligheid van data gewaarborgd en hoe wordt scandata geback-upt.
Download hier de genoemde aandachtspunten verwerkt in een handige checklist.
