Home » Projecten » Laserscanning archeologisch onderzoek Philips van Kleef-bolwerck

Laserscanning archeologisch onderzoek Philips van Kleef-bolwerck

In 2014 en 2015 heeft in Ravenstein archeologisch onderzoek en bouwhistorisch onderzoek plaatsgevonden in het voormalige bastion Famars, onderdeel van de vestingwerken Ravenstein. Het gaat om een voor Nederland onbekend type bastion naar vroeg-Italiaans voorbeeld, dat inmiddels de naam `Philips van Kleef-bolwerck’ heeft gekregen, naar de naam van de oorspronkelijke bouwheer. Vernieuwend was de documentatiemethode die de gemeente verlangde: 3D-laserscanning.

3D laserscanning is een meettechniek die ook wordt gebruikt in het tv-programma ‘Time Scanners’ van National Geographic. In Nederland is het al toegepast bij de opgraving van het Domplein in Utrecht en de documentatie van de Armenhoef in Best.

Aanleiding archeologisch onderzoek vestingswerken Ravenstein

Aanleiding voor dit onderzoek was de ontdekking van een omvangrijk stelsel van muren en gangen onder dit voormalige bastion, door de emeritus hoogleraar Martin Jan van Mourik. In zijn achtertuin, die het volledige oppervlak van het zeventiende-eeuwse bastion beslaat, bleek uiteindelijk een nog zeer gaaf bewaard ouder vestingwerk uit de Renaissance aanwezig te zijn. Het Philips van Kleef-bolwerck is una grande Novità; een belangrijke vernieuwing voor de Nederlandse vestingbouw van die tijd.

Leestijd: 13 minuten. Dit artikel over het Philips van Kleef-bolwerck is eerder verschenen in ARCHEObrief, het vakblad voor Nederlandse archeologie, jaargang 19, nummer 4. Auteurs: Eric van der Kuijl, Jeroen Pelser en André Viersen.

PDF artikel Archeobrief december 2015 over Philips van Kleef-bolwerck
Het originele artikel in Archeobrief december 2015. Klik op de afbeelding om de pdf te downloaden.

Archeologisch onderzoek vestingwerken Ravenstein

Graafwerkzaamheden in de periode 2012 tot 2015 hebben aan het licht gebracht dat binnen het terrein van het aarden bastion Famars uit 1621 omvangrijke restanten van oudere voorgangers liggen. De ontdekking van een zestiende-eeuws gangenstelsel was aanleiding voor opgravingen, waarbij ook een niet afgebouwde fase onder bastion Famars aanwezig bleek. Deze kwam aan het licht bij het uitgraven van het schootsveld van het Philips van Kleef-bolwerck in de zomer van 2015.

archeologisch onderzoek 3D scanning Philips van Kleef-bolwerck
3D laserscanning door PelserHartman bij archeologisch onderzoek opgraving Philips van Kleef-bolwerck Ravenstein.

Bolwerk naar oud-Italiaans model

Het dieper gelegen zestiende-eeuwse vestingwerk blijkt een bolwerk naar oud-Italiaans model te zijn. Dit bolwerk bestaat uit stenen ruimten, overdekt met aarde om de muren te beschermen tegen kanonvuur. Het vestingwerk omvat twee kazematten met in het midden een grote ovale verblijfsruimte, waarvan de ingang al in 1988 is blootgelegd. Het geheel was oorspronkelijk grotendeels omgeven door een ter plaatse niet meer herkenbare, na 1544 gedempte stadsgracht. Tijdens de aanleg van het vestingwerk was Philips van Kleef de baas in de soevereine heerlijkheid Land van Ravenstein. Hij leefde van 1456-1528 en noemde zich van 1492 tot zijn dood `heer van Ravenstein’. Van 1499 tot 1506 was hij namens Frankrijk tevens gouverneur van Genua, zodat aannemelijk is dat hij in Italië de inspiratie opdeed voor de vernieuwing van de fortificatie van Ravenstein. Om het vestingwerk te kunnen onderscheiden van het bastion Famars heeft het de naam Philips van Kleef-bolwerck gekregen.

Philips van Kleef-bolwerck: toevallige ontdekking

Pointcloud archeologisch onderzoek Philips van Kleef bolwerck
Ruwe pointcloud (geen foto!) van de schietkoker van de oostelijke kazemat. De individuele meetpunten geven een zeer gedetailleerde weergave van de werkelijke situatie.

De aanleiding voor de opgraving was een ontdekking bij het graven van een zinkput in 1988 door Van Mourik. Hij stuitte bij toeval op twee parallel lopende, 4 meter diep reikende muren, die met elkaar verbonden waren geweest door een tongewelf. De overwelfde gang leek de toegang te zijn tot een grotere overwelfde ruimte, waarvan de gewelfaanzetten eenzijdig zichtbaar waren. De autoriteiten kwamen na een melding een kijkje nemen en waren aanvankelijk niet bijzonder geïnteresseerd in de vondst. Het zou volgens de dienstdoende ambtenaar gaan om bij het bastion Famars behorende werken. Het advies luidde mooie foto’s te maken en daarna de stenen resten weer onder de aarde te laten `verdwijnen’.

Van Mourik volgde dit advies, maar kon zijn vondst niet loslaten. De aan het daglicht gebrachte toegang behoorde naar zijn gevoel niet bij een aarden bastion naar oud-Nederlands model. Na zijn pensioen zette hij toch weer de schop in de grond, strijdig met de heersende opvatting in de archeologische monumentenzorg, waarbij men vooral inzet op behoud in situ. Hij stuitte op een forse muur met ronding, voorzien van een gewelfaanzet. Tot de nieuwe ontdekkingen behoorde onder meer een onderaardse overwelfde ruimte. Van Mourik zocht hierop contact met het bestuur van Stichting Menno van Coehoorn. Dit leidde tot een afspraak om de aangetroffen resten te laten inspecteren door een specialist. Van Mourik staakte zijn eigengereide graafwerk, richtte vervolgens Stichting Vestingwerken Ravenstein op.

Inschakelen professionals archeologische opgraving vestingswerken Ravenstein

Archeoloog Eric van der Kuijl van Hamaland Advies werd namens de Monumenten Advies Commissie van Stichting Menno van Coehoorn naar Ravenstein gestuurd en constateerde dat er sprake moest zijn van een groot verdedigingswerk dat nader onderzoek verdiende. De professionalisering leidde, in goed overleg met de gemeentelijk archeoloog, drs. R. Jansen van de gemeente Oss, tot legalisering van hetgeen vanaf 1988 was geschied, op voorwaarde dat de archeologische vindplaats volgens de geldende richtlijnen conform gedocumenteerd zouden worden. Dit hield in dat er eerst een bureauonderzoek verricht zou worden naar de historie van het verdedigingswerk en er een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel zouden worden opgesteld, dat daarna voorwoord zouden worden in een Programma van Eisen. Dit Programma van Eisen zou dan de leidraad zijn voor het nog uit te voeren proefsleuvenonderzoek.

Orthofoto archeologisch onderzoek Philips van Kleef bolwerck
Perfect haaks aanzicht van de schietkoker van de oostelijke kazemat. Orthofoto op basis van 3D-laserscandata.

André Viersen van Utrecht werd bij het project betrokken als bouwhistoricus. Een eis van de gemeente was tevens dat het reeds door Van Mourik vrij gelegde muurwerk met ingemeten zouden worden voor reconstructie. In overleg met Viersen werd bepaald dat 3D scanning het beste middel was om het project te meten. PelserHartman werd benaderd voor het scanwerk. 3D-scanning is nog nieuw binnen archeologie en bouwhistorie, maar heeft direct zijn grote voordelen getoond door overzicht te geven over het hele terrein. Het was zo makkelijker verbanden te leggen en vermoedens te bevestigen. Omdat de laserscan elke vierkante millimeter in 3D documenteert, zal de techniek zijn meerwaarde ook nog in latere fases bewijzen.

Reconstructie archeologisch onderzoek met laserscanning

Uitleg opbouw schietkoker Philips van Kleef bolwerck
Het uiteinde van de schietkoker van de oostelijke kazemat gezien vanuit het oosten. De overwelving van de koker bestaat uit twee boven elkaar geplaatste segmentbogen (A en B). Bij C is alleen een enkele boog zichtbaar. Dit houdt verband met het sloopwerk bij de ontmanteling van de vestingwerken in 1544. Ter plaatse is ook het bovenste deel van het gewelf verwijderd. Meer naar achteren – hier aan het zicht onttrokken door het grondpakket – is het gewelf wel op de volle dikte behouden. Bij D zijn de onderste hardstenen blokken van de omlijsting van de schietkoker zichtbaar.
Onder het water, en dus niet te zien, is de onderzijde van de schietkoker bewaard gebleven (E). De hardstenen blokken zijn door middel van ijzeren krammen met elkaar verbonden. Hogerop, bij F, is in het metselwerk de aftekening van de verwijderde hardstenen blokken zichtbaar. Tegen het metselwerk van de schietkoker is een smalle, onregelmatig gemetselde, muur aangetroffen (G), die verder naar het oosten zal hebben doorgelopen.

Beschrijving archeologische vondst vestingwerken Ravenstein

De vondst is in één bouwfase opgetrokken in een relatief hard gebakken oranje baksteen, met een steenmaat van 28 à 29 bij 12 à 14 bij 6 à 7 centimeter. Voor het metselwerk is tras (schelpenzand) en kalkmortel toegepast. In het bolwerk is een vloer van bakstenen aanwezig. Het vestingwerk was verder van twee in baksteen uitgevoerde kazematten voorzien. Deze kazematten zullen 10,8 bij 3,4 meter groot zijn geweest en waren onderling verbonden door een overwelfde ruimte met een enigszins ovale plattegrond. De centrale ruimte was toegankelijk door middel van een ongeveer 2,5 meter brede gang met tongewelf in de richting van de keel van het bastion. De toegang naar de centrale ruimte vanuit deze poterne kon met een deur of hek worden afgesloten.

Resultaten onderzoek

Op basis van de resultaten van het uitgevoerde proefsleuvenonderzoek is gesteld dat binnen het voormalige bastion Famars sprake is van een uitzonderlijk gaaf bewaard gebleven kazemat uit de renaissance, die in 1621 overbouwd is met bastion Famars. Nader onderzoek in 2015 wijst uit dat in 1621 weliswaar opdracht is gegeven tot de bouw van het bastion, maar dat de afronding van het werk na 1626 heeft plaatsgevonden. De aangetroffen muren van de kazematten zijn ongeveer een meter dik. De kazematten en de centrale ruime waren overkluisd met segmentboogvormige bakstenen gewelven. Die gewelven zijn bij de ontmanteling grotendeels ingezakt maar deels nog aanwezig. Het bolwerk was voorzien van een aarden dekking.

Volledig gave gemetselde geschutstrechter

Vóór het schietgat van de oostelijke kazemat is een volledig gave gemetselde geschutstrechter aangetroffen van bijna 6 meter lang. Deze was noodzakelijk vanwege de aarden dekking van het bastion. Van de noordelijke kazemat is alleen het zuidelijke deel van de oostmuur ontgraven. Het noordelijke deel bevindt zich onder het tuinhuis van de familie Van Mourik. Bij de opgraving bleek dat de westelijke muur van de kazemat tot op grote diepte was weggebroken. De oostelijke muur met nis is gespaard gebleven.

Datering Philips van Kleef-bolwerck

Onder de buitenmuur van het vestingwerk troffen de archeologen een eikenhouten funderingsbalk aan. Een houtmonster hiervan is dendrochronologisch gedateerd. Bij een dendrochronologische datering wordt de ouderdom van hout bepaald aan de hand van het jaarringpatroon. Hieruit kwam naar voren dat het hout voor deze balk in 1509 geveld is. Het vestingwerk zal dus in 1509 of in 1510 gebouwd zijn.

Zuidelijke onderzoeksgebied

In het zuiden van het onderzoeksgebied is muurwerk aangetroffen van de geschutstrechter. Hier tegenaan ligt een aarden wal. Van de kanonskelder zelf is ook een muur gevonden. Deze heeft een schietgat met hardstenen deurlijst. Aan weerszijden van het schietgat zijn twee ijzeren deurhengsels aangebracht, waarin oorspronkelijk een stalen luik of deur gehangen heeft. De kanonskelder was daardoor afsluitbaar. De buitenzijde van de opening is voorzien van een hardstenen lijst, bestaande uit iets rond lopende blokken Namense hardsteen, die met ijzeren klampen aan elkaar zijn gezet. Deze blokken grenzen aan de oorspronkelijke waterlijn van de stadsgracht. Hierin zijn de uitbraaksporen zichtbaar van de blokken Namense hardsteen, waarmee de randen aan de buitenzijde van de geschutstrechter oorspronkelijk bekleed waren. Halverwege bevindt zich een grote V-vormige uitsparing, waarin oorspronkelijk een sluitsteen bevestigd moet zijn geweest. Aan de buitenzijde van de zuidelijke kanontrechter bevindt zich een gemetselde één-steens dikke muur over een lengte van 1 meter en een resthoogte van maximaal 70 centimeter.

Onderscheid bastion Famars en Philips van Kleef-bolwerck

Om onderscheid te maken tussen het zeventiende-eeuwse aarden bolwerk Famars en de onderzochte resten van het oudere bolwerk, wordt voor de laatste de naam Philips van Kleef-bolwerck aangehouden. Het Philips van Kleef-bolwerck is een bijzonder object. Het is een van de vroegste bastions in Nederland op basis van Italiaanse ideeën. Voor het schietgat van de oostelijke kazemat is een gemetselde schietkoker aangetroffen van bijna 6 meter lang. Opvallend is dat het gewelf een vrij vlakke boog heeft. Het geschut zal in een relatief horizontale positie gebruikt zijn, wat de reikwijdte zal hebben verminderd. De geschutstrechter zal het geschut bescherming hebben geboden tegen vijandelijk vuur, maar zal ook het schootsveld sterk hebben beperkt. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat tijdens de uitvoering een wijziging van het ontwerp heeft plaatsgevonden. De oostwand met schietkoker van de oostelijk kazemat is al tijdens de bouw iets verschoven, zodat het schootsveld van het geschut een sterker flankerende werking zou krijgen ten opzichte van de aansluitende courtine.

Plattegrond orthofoto Philips van Kleef bolwerck vestingwerken Ravenstein
Plattegrond van opgravingen vestingwerken Ravenstein, getekend door A. Viersen van BBA op basis van een orthofoto van PelserHartman. In rood aangegeven is het bij de opgraving in 2014 vrijgelegde metselwerk. Het in 2008 ontgraven metselwerk is in oker aangegeven. Dit metselwerk is gereconstrueerd aan de hand van de indertijd gemaakte foto’s, die voor zover mogelijk zijn gekoppeld aan het ingemeten muurwerk.

Het Philips van Kleef Bolwerck in internationaal perspectief

Rond 1500 beleefde de vestingbouw in Italië belangrijke ontwikkelingen. Door de toepassing van buskruit en kanonnen waren de stenen verdedigingswerken, zoals muren en torens, niet meer bestand tegen zware aanvallen. Ter bescherming werden de stenen bolwerken daarom afgedekt met aarde. Vanuit geschutskelders in de `keel’ werden de muren flankerend gedekt. Philips van Kleef legde grote belangstelling aan de dag voor de oorlogsvoering te land en ter zee. Hij schreef er zelfs een befaamde verhandeling over: Instruction de toutes manières de guerroyer tant par terre que par mer.

Beschrijving Philips van Kleef Bolwerck

Het in Ravenstein aangetroffen bolwerk is een stenen bouwwerk met de kenmerken van Italiaanse vestingbouw uit de Renaissance. Het gebruik van kazematten met geschutstrechters en een dekking van aarde past in de technologische ontwikkelingen van de late vijftiende eeuw, als antwoord op de vuurkracht van het moderne geschut. Als oplossing voor de traditionele middeleeuwse vestingbouw werden belangrijke vernieuwingen toegepast afkomstig uit het Italiaans vestingstelsel, zoals vooruitgeschoven bastions om de ongedekte flanken of muren tussen de muurtorens te dekken en aarden verdedigingswerken ter vervanging van de stenen rondelen. Vaak ook werden stenen muurtorens gedeeltelijk afgebroken en verlaagd om er rondelen van te maken, die vervolgens bedekt werden met aarde om de impact van de vijandige kogels te kunnen smoren.

Oplossing dode hoek torenbastion

Echter, bij de torenbastions bleef een dode hoek over die niet vanaf de aangrenzende geschutsplatforms kon worden verdedigd. Om deze reden werd in Italië een bastion ontwikkeld dat bestond uit een stompe driehoekige vorm die door middel van twee korte muurstukken de zogenoemde flanken met de muur werd verbonden. In deze flanken stonden lichte kanonnen opgesteld, vaak op meerder beschutte niveaus (kazematten). De flanken werden terugspringend in het bastion aangebracht. Het geschut kreeg vaak extra bescherming door de ronde of veelhoekige overgang (schouder of orillon) van de schuine voorzijden van het bastion naar de flanken.

Vroegst bekende voorbeeld Italiaans bastion Nederlanden

Rond 1515 worden deze bastions in Italië voor het eerst opgenomen in ommuringen van steden. Het bolwerk in Ravenstein is vooralsnog het vroegst bekende voorbeeld van de toepassing van een Italiaans bastion in de Nederlanden. Met zijn begindatering van 1509 of 1510 is Ravenstein een uitzonderlijk vroeg voorbeeld van een dergelijke ontwikkeling, waarbij echter niet zeker is of het bastion ook daadwerkelijk opgenomen is geweest in de stadsommuring, of dat het gaat om een vooruitgeschoven bastion dat als eerstelijns verdediging heeft gefunctioneerd. Deze wijze van verdedigen is wereldwijd tot ver in de negentiende eeuw toegepast.

Archeologisch onderzoek met 3D-laserscanning

Laserscan archeologisch onderzoek schietkoker Philips van Kleef bolwerck
Ruwe, ongekleurde meetdata van de schietkoker. De zwart-witte schijven worden gebruikt om alle losse 3D-scans nauwkeurig aan elkaar te koppelen tot een grote pointcloud.

De opgraving is met 3D-laserscanning in kaart gebracht. Dezelfde technologie wordt gebruikt in de documentaireserie `Time Scanners’ van National Geographic; het is hier zelfs met dezelfde apparatuur gedaan. 3D-scanning heeft eerder bij projecten als het Domplein en de Armenhoef  zijn waarde bewezen. In het geval van het Philips van Kleef-bolwerck boden de scans een totaaloverzicht. Het ging hier om vier verschillende blootgelegde stukken onderdeel van dezelfde structuur verspreid over een tuin van 70 are groot. Ter plekke was de samenhang van deze delen niet direct vanzelfsprekend, maar de gekoppelde scans van de blootgelegde onderdelen maakte veel duidelijk voor de reconstructie.

3D scannen uitgelegd

3D scannen maakt het mogelijk om bestaande situaties geheel tot in detail vast te leggen door 360° rond te meten met bijna een miljoen punten per seconden. Elke millimeter in de omgeving wordt hiermee omgezet in meetpunten, die samen een puntenwolk van vele miljoenen punten opleveren. Er zijn in het geval van Ravenstein fotorealistisch gekleurde pointclouds gemaakt door scans aan te vullen met HDR-fotografie. Uit deze data zijn een bovenaanzicht van het hele gebied en zeven doorsneden van het vestingwerk geproduceerd.

Voordelen 3D scannen archeologie

De onderzoekers kregen ook een scanviewer tot hun beschikking waarmee later op kantoor details nader konden worden bekeken en aanvullende metingen konden worden gedaan. Verder zijn de 3D-scans later ook goed te gebruiken voor publiekspresentaties. Gemak speelt ook een rol. De geschutskoker op het bolwerk loopt taps toe en is aan het einde maar een meter hoog. Op die plek meten is verre van comfortabel, waardoor de details toch minder goed worden vastgelegd. En dat de baksteenlijnen in dit geval niet waterpas lopen, valt in die nauwe, donkere koker minder goed op dan wanneer de scandata rustig achter een bureau worden bestudeerd.

3D scan vervangt veel tekenwerk

Omdat 3D-scannen alle data vastlegt, verdwijnt de noodzaak om te tekenen. Niet alles hoeft te worden getekend wanneer er wordt gewerkt met high-end scandata. De juiste software kan orthofoto’s genereren van hoogwaardige gekleurde pointclouds. Orthofoto’s zijn zuivere orthogonale aanzichten van de pointcloud op schaal. Een orthofoto kan worden gebruikt als onderlegger voor het tekenen van het (boven)aanzicht van een terrein of object, maar zelf tekenen is nu niet eens meer nodig.

Orthofoto’s zijn erg waardevol in archeologie en bouwhistorie, omdat een slimme automatisering het dure, onnauwkeurige schetsen vervangt. De mensen in het veld kunnen zich dan richten op het belangrijke werk: analyse en interpretatie. Wanneer de laserscan op de juiste manier is gemaakt, is het vervaardigen van orthofoto’s erg goedkoop; vaak vele malen goedkoper dan handmatig tekenen en fotograferen. PelserHartman heeft voor dit project een werkmethode ingezet die handmatig overtekenen overbodig maakt. Orthofoto’s zijn daarin al de complete documentatie. Ook wanneer een schematische tekening gewenst is, bijvoorbeeld om aantekeningen op te maken, is er een automatisering bedacht die snel een lijntekening genereert van elk mogelijk aanzicht.

Toekomstplannen

De in 2012 opgerichte Stichting Vestingwerken Ravenstein (SVR) ging in 2014 een nieuwe fase in. Besloten werd het vestingwerk voor de verre toekomst herkenbaar en beleefbaar te maken. Architect Maurits Cobben werd belast met de vormgeving van het project. In grote lijnen bestaat dat uit het met metselwerk conserveren van het front van de geschutskelder, het zichtbaar maken van de contouren van het schootsveld en van de bijbehorende stadswal. Daarnaast wordt de kazemat met glasplaten bedekt om deze te onttrekken aan weersinvloeden, maar toch zichtbaar te houden. In juli 2015 is gestart met het onder archeologische begeleiding uitgraven van het voormalige schootsveld en de restauratie van het front van de geschutstrechter van het voormalige verdedigingswerk. Het bestuur van de stichting hoopt het project dit najaar te realiseren.

NIEUWSTE PROJECTEN

Meer dan 180.000m² gescand voor documentatie Land Art Flevoland

Voor Land Art Flevoland hebben we meer dan 180.000m² aan monumentale  landschapskunstwerken gedigitaliseerd. Acht grootschalige kunstwerken zijn door middel van 3D laserscanning en GPS-metingen in kaart gebracht. Hoofddoel; het documenteren van deze waardevolle kunstwerken. Met het ingemeten landschap en kunstwerken dragen we bij aan het toekomstige behoud van deze landschapskunstwerken.

3D laserscanning van kunstwerk ‘Deltawerk//’

Digitale toekomst voor Land Art Flevoland

Door gebruik te maken van de meettechnieken 3D laserscanning in combinatie met GPS en hoognauwkeurige Total Station metingen hebben we gedetailleerde pointclouds gecreëerd. Deze pointclouds zijn digitale kopieën en dienen als nulmeting voor alle kunstwerken. Door deze documentatie heeft Land Art Flevoland een digitaal beeld van de huidige staat van de kunstwerken en het bijbehorende landschap. Dit is de basis voor toekomstig onderhoud, bescherming en integratie in nieuwe ontwikkelingen in de gebieden. 

Ongekleurde pointcloud van kunstwerk ‘Exposure’

De Land Art kunstwerken zijn grootschalige kunstwerken die inspelen op het landschap, en waarbij het landschap gemanipuleerd wordt. Het vastleggen van deze kunstwerken en het landschap middels 3D laserscanning biedt aanzienlijke voordelen boven de inzet van traditionele meetmethoden. Niet alleen is het sneller en nauwkeuriger, maar het stelt ons ook in staat om de complexe vormen en structuren in zijn geheel vast te leggen. Deze techniek is essentieel geweest voor de documentatie van de landschapskunstwerken, waarvan sommige zich uitstrekken over enorme oppervlaktes en ingewikkelde vormen hebben. 

Ons meetwerk is ook niet onopgemerkt gebleven! Omroep Flevoland heeft ook aandacht besteed aan ons project. Bekijk hier het TV-item over onze werkzaamheden:

Herstel en behoud door 3D laserscanning

Een goed voorbeeld van de waarde van het 3D meten is de vernieling van Polderland Garden of Love and Fire kort nadat wij het kunstwerk gemeten hebben. Dankzij de digitale documentatie bestaat er nog een exacte kopie van het origineel. Dit maakt het mogelijk om het kunstwerk te herstellen naar de originele staat.

PH expert in het inmeten van landschappen

Voor het inscannen van deze Land Art kunstwerken moeten grote gebieden vastgelegd worden. Dit is geen eenvoudige opgave door de grote oppervlaktes en afstanden. Ofwel dit is niet met iedere willekeurige allround 3D laserscanner te doen. PelserHartman heeft de juiste apparatuur en expertise om dit succesvol uit te voeren. 

3D laserscanning van ‘Groene Kathedraal’ met Leica P50

Door gebruik te maken van specifieke landmeetkundige koppelprincipes met targets en landmeetkundige apparaten zoals een Total Station en GPS-instrumenten kunnen wij grote gebieden snel en nauwkeurig in kaart brengen. Daarnaast zetten we onze high-end 3D laserscanner Leica P50 in voor gedetailleerde resultaten. Deze 3D laserscanner is geschikt om grote afstanden te meten met hoge nauwkeurigheid. Wil je meer weten over het inmeten van terreinen en landschappen? Bekijk dan onze pagina ‘3D inmeten terrein en DTM-metingen’.

3D laserscanning van kunstwerk ‘Observatorium’

Land Art kunstwerken

Documentatie voor onderhoud en mogelijke toekomstige ontwikkelingen is het hoofddoel van het 3D inmeten. De onderstaande kunstwerken hebben we digitaal vastgelegd: 

Behoud van de kunstwerken voor in de toekomst

Met de succesvolle documentatie van de kunstwerken heeft PelserHartman een belangrijke stap gezet in de bescherming en het behoud van Land Art in Flevoland. Onze diensten zorgen ervoor dat deze kunstwerken niet alleen vandaag, maar ook in de toekomst gewaardeerd en bewonderd kunnen worden, ongeacht de veranderingen in hun fysieke omgeving.

Wil je meer weten over hoe onze technologieën kunnen bijdragen aan jouw project? Neem contact met ons op en ontdek de mogelijkheden. Of vraag direct een offerte aan! 

Hoe 3D-laserscanning helpt bij inventarisatie RWZI Hattem

Voor Waterschap Vallei en Veluwe hebben we de bestaande RWZI (rioolwaterzuiveringsinstallatie) in Hattem met behulp van 3D laserscantechnieken ingemeten. De komende jaren gaat het waterschap aan de slag op de RWZI Hattem om ook op langere termijn het rioolwater goed te kunnen blijven zuiveren en te voldoen aan de nieuwe wet- en regelgeving. Met behulp van 3D-laserscannen, het leveren van een 3D-model en een mesh hebben we een nauwkeurige basis geleverd voor deze inventarisatie, maar ook voor een mogelijk toekomstig ontwerp van deze RWZI.

Gekleurde pointcloud RWZI Hattem

3D-technologie in dienst van waterbeheer

Water was altijd al dé grote uitdaging in Nederland. Nu is waterbeheer nog belangrijker en complexer geworden. Innovatieve 3D-technologie biedt een oplossing en versnelt het aanpassen van huidige installaties en bouwwerken. Van nauwkeurige 3D laserscan- en drone-inmetingen van RWZI’s en AWZI’s tot geavanceerde BIM-modellen van gemalen. Wij meten, modelleren en monitoren met hoogstaande precisie en geavanceerde technieken de waterzuiverings- en gemaal-infrastructuren. Elke scan en elk model draagt bij aan een duurzame en veilige watertoekomst. Lees op onze pagina ‘3D inmeten en modelleren waterzuiveringsinstallaties en gemalen’ hoe wij waterschappen, ingenieurs en aannemers hierbij ondersteunen.

3D-laserscanning van terrein, gebouwen en installaties RWZI

Om de bestaande situatie van het terrein, gebouwen en installaties nauwkeurig in kaart te brengen is gekozen om dit te doen met high-end laserscanners. De laserscanner is makkelijk verplaatsbaar en kan op strategische posities tussen de gebouwen in worden gepositioneerd. Dit is een groot voordeel ten opzichte van ‘meten’ met drones. 

Gekleurde pointcloud RWZI Hattem

De laserscanner maakt miljoenen meetpunten per seconde waardoor snel een groot oppervlakte driedimensionaal ingemeten kan worden. Al deze meetpunten samen vormen een pointcloud. Ook heeft de 3D-laserscanner foto’s gemaakt waardoor ieder meetpunt de kleur zoals in de werkelijke situatie krijgt. Hierdoor heeft de opdrachtgever een realistisch beeld van de huidige situatie: een gekleurde pointcloud. Met behulp van GPS-apparatuur is de meting in het RDNAP-coördinatenstelsel geplaatst. 

3D-model bestaande situatie

Op basis van de nauwkeurige scandata is door ons een as-built 3D-model gemaakt. Het 3D-model toont alleen de relevante elementen zoals tanks, leidingen, pompen en gebouwen. Daarnaast is ook een mesh gemaakt van het terrein op basis van de scandata. In een mesh worden de punten verbonden tot driehoeksvlakken. Deze producten zijn de basis voor het maken van een integraal (maatvast) ontwerp van het project. 

3D-model RWZI Hattem

De meerwaarde van 3D-laserscanning in RWZI projecten

Geavanceerde 3D-laserscantechnologie biedt voordelen in termen van nauwkeurigheid, snelheid en kostenefficiëntie bij het in kaart brengen van RZWI. Deze techniek maakt het mogelijk om elk detail van de bestaande situatie vast te leggen met hoge nauwkeurigheid. Hierdoor wordt de kans op fouten drastisch verminderd in het ontwerpproces. Dit in tegenstelling tot traditionele meetmethoden, waarbij het inmeten van een hele installatie dagen kan duren, maakt 3D-laserscannen het mogelijk om deze taak binnen een enkele dag te voltooien. Dit versnelt niet alleen het projectverloop aanzienlijk, maar zorgt ook voor substantiële kostenbesparingen. Daarnaast is de technologie in te zetten op grote terreinen, maar ook kleinere gebouwen en installaties.

Mesh RWZI Hattem

De gedetailleerde scandata is de onderlegger waarop de as-built modellen gemaakt worden. Hiermee wordt een digitale kopie gemaakt van de situatie. Het model is ook bruikbaar voor eventuele nieuwbouwplannen in de toekomst. PelserHartman’s expertise in 3D-laserscannen en modelleren verzekert een goede voorbereiding voor het maken van plannen.

3D-model RWZI Hattem

Heb jij een project waarbij een RWZI of AWZI ingemeten moet worden?

Ben je benieuwd wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvende offerte of meer informatie. Je kunt ook onze webpagina over gemalen en waterzuiveringen bezoeken om meer te weten te komen over onze diensten.

3D laserscanning voor renovatie gemaal Broammeule Nijeveen

Het gemaal Broammeule is een onderdeel van het watersysteem in de regio Nijeveen. Het gemaal helpt bij het beheersen van de waterstanden en natuurlijk het tegengaan van overstromingen. Om het gemaal in goede staat te houden moet het gerenoveerd worden. Aannemersbedrijf Pannekoek GWW heeft de opdracht gekregen van Waterschap Drents Overijsselse Delta voor de uitvoering van deze belangrijke taak. De opdracht is uitgevoerd in het raamcontract voor Europese aanbestedingen voor Gemalen en Zuiveringen. PelserHartman werd ingeschakeld om de as-built situatie 3D in te meten en een 3D model te maken van het gemaal. Hiermee is de basis gelegd voor het maken van de renovatieplannen.

Nauwkeurig 3D laserscanning van gemaal Broammeule

3D technologie in dienst van waterbeheer

Water was altijd al dé grote uitdaging in Nederland. Nu is waterbeheer nog belangrijker en complexer geworden. Innovatieve 3D technologie biedt een oplossing en versnelt het aanpassen van huidige installaties en bouwwerken. Van nauwkeurige 3D laserscan- en drone-inmetingen van RWZI’s en AWZI’s tot geavanceerde BIM-modellen van gemalen. Wij meten, modelleren en monitoren met hoogstaande precisie en geavanceerde technieken de waterzuiverings- en gemaal-infrastructuren. Elke scan en elk model draagt bij aan een duurzame en veilige watertoekomst. Lees op onze pagina ‘3D inmeten en modelleren waterzuiveringsinstallaties en gemalen’ hoe wij waterschappen, ingenieurs en aannemers hierbij ondersteunen. 

Voordelen van 3D laserscanning voor renovatie van het gemaal

Met behulp van 3D laserscanning hebben we het gemaal in kaart gebracht met miljoenen meetpunten. Deze meetpunten vormen samen een pointcloud, een driedimensionale weergave van de werkelijkheid. Aan de hand van deze pointcloud hebben we een 3D Autocad model met het detailniveau LOD300 gemaakt.

Gekleurde pointcloud van buitenzijde gemaal Broammeule

Het 3D laserscannen heeft vele voordelen voor de renovatie ten opzichte van andere meetmethodes. De inmeting is nauwkeurig en heeft een zeer hoge resolutie waardoor alle details vastgelegd worden. Het is ook een hele efficiënte manier van meten. De scanner werkt snel en is veel minder foutgevoelig dan andere meetmethoden. Daarbij kunnen we op grote afstand reflector loos meten waardoor ook moeilijk bereikbare plekken accuraat ingescand kunnen worden. Tot slot is de meetdata voor vele doeleinden bruikbaar. De dataset is niet alleen geschikt als onderlegger voor het maken van tekeningen en 3D modellen. Het kan gebruikt worden als documentatie en nulmeting voor bijvoorbeeld de monitoring van het gebouw en de omgeving.

Gekleurde pointcloud van de installaties

Van pointcloud naar 3D model voor renovatie van het gemaal

We hebben meerdere scans gemaakt vanuit verschillende posities, zowel binnen als buiten het gemaal. De scans zijn vervolgens samengevoegd tot één pointcloud. Op basis van deze pointcloud hebben we een 3D model gemaakt op LOD300 niveau. Dat wil zeggen dat alle elementen zoals wanden, vloeren, plafonds, ramen, deuren, installaties en leidingen zijn gemodelleerd met hun juiste vorm, afmeting en positie. Het 3D model geeft een compleet en accuraat beeld van de huidige situatie van het gemaal.

3D model gemaal Broammeule

De resultaten van het 3D laserscannen zijn zeer waardevol voor Pannekoek GWW. Ze kunnen het 3D model gebruiken om een ontwerp te maken voor de renovatie, om de hoeveelheden te berekenen voor de begroting, om de planning voor de uitvoering en om de kwaliteit te controleren tijdens en na de renovatie. Op basis van onze scandata zullen onder andere de twee pompen vervangen worden. Ook kunnen ze het model gebruiken om het gemaal te monitoren op eventuele veranderingen of schade in de toekomst. Zo kunnen ze het gemaal optimaal beheren en onderhouden. 

Het succes van 3D laserscannen bij het gemaal Broammeule

Het 3D laserscannen van het gemaal Broammeule was een geslaagd project, dat laat zien hoe deze techniek kan bijdragen aan de renovatie en het beheer van gemalen. Ook levert het 3D laserscannen een hoge kwaliteit van data op, die gebruikt kan worden voor diverse doeleinden. Daarnaast bespaart het ook tijd, geld en risico’s, omdat het sneller, veiliger en minder foutgevoelig is dan andere meetmethodes.

Wil je meer weten over 3D laserscannen of bent je benieuwd wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op, wij vertellen jou graag meer over onze diensten en mogelijkheden. Weet je al wat je wil? Vraag dan vrijblijvend een offerte aan.

3D laserscanning geeft inzicht in AWZI Bodegraven

Royal HaskoningDHV schakelde PelserHartman in voor het 3D meten en modelleren van de afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) te Bodegraven. De opdrachtgever wilde een accuraat beeld krijgen van de werkelijke situatie van de gebouwen, installaties en leidingen in de AWZI. Naast de waterzuiveringslocatie werden ook drie gemalen in de nabije omgeving ingemeten. De volledige inmeting werd gerealiseerd met inzet van onze high-end 3D laserscanners.

De locatie is gevangen in miljoenen meetpunten. Je ziet hier een ongekleurde pointcloud van de AWZI.

3D technologie in dienst van waterbeheer

Water was altijd al dé grote uitdaging in Nederland. Nu is waterbeheer nog belangrijker en complexer geworden. Innovatieve 3D technologie biedt een oplossing en versnelt het aanpassen van huidige installaties en bouwwerken. Van nauwkeurige 3D laserscan- en drone-inmetingen van RWZI’s en AWZI’s tot geavanceerde BIM-modellen van gemalen. Wij meten, modelleren en monitoren met hoogstaande precisie en geavanceerde technieken de waterzuiverings- en gemaal-infrastructuren. Elke scan en elk model draagt bij aan een duurzame en veilige watertoekomst. Lees op onze pagina ‘3D inmeten en modelleren waterzuiveringsinstallaties en gemalen‘ hoe wij waterschappen, ingenieurs en aannemers hierbij ondersteunen. 

Hoe onze 3D laserscan techniek AWZI en gemalen in kaart brengt

Onze scanoperators brachten de volledige AWZI inclusief drie gemalen volledig in kaart met behulp van 3D laserscanners en ondersteuning van total stations. Ze maakten scans vanuit verschillende standpunten op maaiveldniveau op hoge resolutie zodat ook alle details goed zichtbaar werden. De pointclouds die op deze manier gecreëerd worden, bestaan uit miljoenen meetpunten. Ons team van modelleurs vormde de pointclouds om tot LOD300 3D modellen. Deze modellen geven een goed inzicht in de werkelijke situatie. Daarnaast worden ze nog voor vele andere doeleinden gebruikt. Zoals het ontwerpen van nieuwe installaties, het controleren van de staat van onderhoud en het plannen van nieuwe werkzaamheden.

LOD300 3D model AWZI gebaseerd op laserscandata.

De meerwaarde van 3D laserscanning voor een AWZI

Met name de terrestrial laserscanners die kunnen meten over een wat langere afstand, zoals bijvoorbeeld de Leica P50, zijn een ideale oplossing voor het snel en volledig inmeten van een AWZI. Een waterzuiveringsinstallatie bestaat namelijk meestal uit grotere componenten zoals bezinktanks waardoor de hele installatie zich uitstrekt over een wat groter terrein. Dat is niet makkelijk om handmatig of met andere meetmethoden in te meten. Met 3D laserscanners kunnen we snel, accuraat en betrouwbaar alle details vastleggen inclusief alle installaties. Zo kunnen we een compleet en realistisch beeld leveren van de AWZI. In bijna alle gevallen zijn alle belangrijke onderdelen zichtbaar en dus meetbaar vanaf meetposities op maaiveldniveau en op loopbruggen. Hierdoor is het meestal dan ook niet nodig om drones in te zetten ter aanvulling van het meetwerk.

Gekleurde pointcloud installaties AWZI Bodegraven

3D inmeten gemalen

Naast de AWZI hebben we ook drie in de buurt gelegen gemalen ingemeten met onze 3D laserscanners. De gemalen zijn pompstations die het afvalwater naar de AWZI transporteren. Ook voor het inmeten van een gemaal is 3D laserscanning een geschikte methode. Met 3D laserscanning kunnen we namelijk ook moeilijk bereikbare of gevaarlijke plekken inmeten zoals de pompen, kleppen en kelders. Ook hier is op basis van de laserscandata 3D gemodelleerd.

LOD300 3D modellen van de drie gemalen

Neem contact op voor het inscannen van jouw project

Met behulp van onze 3D laserscanners heeft Royal HaskoningDHV nu een goed inzicht in de werkelijke situatie van de AWZI en de gemalen. Wil je 3D laserscanning ook gaan inzetten voor jouw projecten? Neem dan contact met ons op. We leggen graag uit hoe het werkt. Of vraag vrijblijvend een offerte aan!

Kasteel Huis Bergh: 3D scannen voor renovatie

Het monumentale erfgoed Kasteel Huis Bergh staat al sinds de 13e eeuw met trots in het lijstje van de grootste kastelen van Nederland. Het kasteel dat tegenwoordig een museum is, wordt op dit moment gerenoveerd. Er worden restauratie- en verduurzamingswerkzaamheden uitgevoerd. Daarnaast worden de tentoonstellingsruimtes opnieuw ingericht en wordt de routing aangepast. Om een goede basis voor deze werkzaamheden te leggen, kreeg PelserHartman de opdracht om het kasteel in te meten en 2D tekeningen te maken op basis van de pointcloud. Die 2D tekeningen zijn nog steeds regelmatig de goede oplossing voor restauratie- en renovatieprojecten.

Kasteel Huis Bergh in kaart gebracht met Leica 3D laserscanners

3D laserscannen basis voor 2D tekeningen

Met behulp van high-end 3D laserscanners hebben we het kasteel en het omliggende terrein tot in detail vastgelegd. We hebben meerdere scanoperators en scanners ingezet. Door deze gecoördineerde inspanning konden we het gebied en kasteel van meer dan 8.000m2 in 3 dagen vastleggen. Het product hieruit is een pointcloud die de bestaande situatie van het kasteel weergeeft in miljoenen meetpunten. Onze ervaring en capaciteit stellen ons in staat om dergelijke omvangrijke opdrachten efficiënt uit te voeren. De pointcloud is de onderlegger geweest voor 2D tekeningen. 

Ongekleurde pointcloud van Kasteel Huis Bergh

2D tekeningen nog steeds een prima oplossing

We leven tegenwoordig weliswaar in een 3D BIM wereld, toch hebben 2D tekeningen nog steeds een hele passende plek in veel restauratie- en renovatieprojecten. De beste oplossing voor met meetwerk is inmiddels wel standaard 3D, en meestal met 3D laserscanners. Ook als het eindproduct bestaat uit een set 2D tekeningen. Plattegronden, gevels en doorsneden zijn namelijk sneller en dus goedkoper te maken als men dit doet op basis van 3D meetdata (de pointcloud).

Betrouwbare inmeting essentieel voor goede renovatie

Op basis van de verkregen pointcloud van het kasteel maakten wij gedetailleerde 2D tekeningen, plattegronden en doorsneden van de huidige situatie. Voor renovaties en restauraties zijn accurate metingen en tekeningen cruciaal. Vooral wanneer bestaande tekeningen ontbreken of verouderd zijn. Dit is vaak het geval bij monumentale gebouwen. Voor dit probleem is de scantechnologie de perfecte oplossing. Het zorgt voor een snelle en nauwkeurige dataverzameling. De techniek maakt het mogelijk om accurate tekeningen van de bestaande situatie te leveren. Hierdoor maken alle betrokken partijen bij de renovatie van Kasteel Huis Bergh gebruik van dezelfde, betrouwbare informatie. Dit verkleint de kans op fouten. 

Puntenwolkaanzicht van Kasteel Huis Bergh

Waarom 2D tekeningen in plaats van een 3D model? 

Hoewel 3D modelleren een krachtige tool is, zijn er situaties waarin 2D tekeningen voldoende informatie geven en soms meer geschikt zijn. Dit komt doordat 2D tekeningen een helder, plat overzicht van de lay-out van een gebouw bieden. Ze zijn over het algemeen sneller en makkelijker te produceren waardoor het kostenefficiënter wordt. De keuze tussen 2D en 3D wordt gemaakt door de opdrachtgever op basis van de complexiteit en vereisten van het project. Maar ook de werkmethoden en tekensoftware van de verschillende ontwerp- en bouwpartijen spelen uiteraard een grote rol.

2D doorsnedes en plattegrond van Kasteel Huis Bergh

Toekomstbestendig monument

We zijn trots op de succesvolle afronding van dit project. Dankzij onze kennis en ervaring hebben we de opdrachtgever de juiste informatie verstrekt om de plannen voor de renovatie te kunnen gaan maken. We kijken uit naar de heropening van Kasteel Huis Bergh medio 2025. Heb je ook een monument of gebouw dat in kaart gebracht moet worden voor toekomstige werkzaamheden? Neem dan direct contact met ons op of vraag een offerte aan.

Meer over landgoederen en kastelen inmeten

Wil je meer weten over het inmeten van landgoederen en kastelen? Lees dan de speciale pagina die wij hebben gemaakt over dit onderwerp. PelserHartman heeft als belangrijkste specialisme het inmeten van monumenten. Uiteraard horen landgoederen en kastelen hier bij en vormen ze vaak het mooiste decor van ons meet- en modelleerwerk. 

Monitoring van landgoederen en kastelen bij zakking, scheurvorming of scheefstand

Het monitoren van monumenten is cruciaal voor het behoud en beheer van de historische bouwwerken, vooral gezien de actuele veranderingen van het grondwaterpeil in Nederland. Bij PelserHartman zetten we onze uitgebreide ervaring in monitoring in om structurele gebreken zoals zakkingen, scheurvorming en toenemende scheefstanden tijdig te identificeren en in kaart te brengen. Met behulp van geavanceerde technologieën, zoals 3D laserscanning, en een breed scala aan meetmethodes, bieden we een professionele aanpak op maat. Wilt u hierover meer informatie? Lees dan hier meer over onze monitoring diensten en download het artikel ‘Monitoring van Monumenten’.

Strategische inmeting IBM hoofdkantoor

Red Company gaf PelserHartman de opdracht om het bekende hoofdkantoor van IBM in Amsterdam volledig in 3D kaart te brengen. Office Winhov maakt het ontwerp voor de herontwikkeling waarbij een WELL Platinum- en BREEAM Outstanding-certificering wordt nagestreefd. Het voormalige IBM-kantoor wordt een toekomstbestendig kantoor met een rijke architectuurgeschiedenis. Onze scanoperators en 3D-modelleurs zijn inmiddels al enthousiast aan het werk. Ze maken betrouwbare pointclouddata met high-end laserscanners. Hierop wordt een nauwkeurig Archicad BIM model gemaakt. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de beeldbepalende gevels. We zijn erg blij dat we ook dit bijzondere icoon mogen toevoegen aan onze ‘collectie’ en bedanken onze goede relatie Office Winhov en natuurlijk opdrachtgever RED Company!

IBM hoofdkantoor Amsterdam
Het fameuze voormalige IBM-hoofdkantoor

Niet alles meteen ‘kapot-scannen’

Dit project krijgt een speciale aanpak van ons. Omdat de architectuur en de situatie ons aanleiding gaven voor, zoals wij dat intern noemen, ‘het strategisch scannen’. Dit betekent dat we geen volledige inmeting uitvoeren en dus niet alles helemaal ‘kapot scannen’. Onze bouwkundigen doen aannamen op basis van hun kennis en ervaring, inzake repetitie in de opbouw van het pand en onzichtbare elementen. Na de stripsloop van het pand voeren we aanvullende metingen en controles uit. Hierdoor maken we geen onnodige kosten in de eerste fase van het project.

3D pointcloud uit laserscanmeting

Strategische 3D inmeting bestaande constructie

De eerste fase van het project betreft het inwinnen van data van het bestaande kantoorgebouw met als doel om een 3D model van de bestaande constructies te kunnen maken. Dat doen we zonder meteen een volledige inmeting uit te hoeven voeren. We meten delen van de constructie van het gebouw ‘strategisch’ in en controleren ze steekproefsgewijs, waarbij de nadruk ligt op het vastleggen van de constructieve hoofdmaatvoering. Het inmeten gebeurt gedeeltelijk met 3D laserscanners en deels door handmatige inspecties. Enkel representatieve bouwlagen worden ingemeten. Bouwlagen die een kopie lijken te zijn van de ingemeten bouwlagen worden in deze fase overgeslagen.

Op de bouwlagen die worden ingemeten, concentreren wij ons op het inmeten van de hoofd-draag-constructie. De verdiepingen worden niet compleet ingemeten. Wij meten zodanig dat we positie en omvang van de elementen van de hoofddraagconstructie kunnen controleren. Waar wij dit nodig achten meten wij boven de verlaagde systeemplafonds. Ook zullen wij op enkele verdieping op enkele posities achter de radiatoromkasting meten. Hierdoor kunnen we de positie van de vloerranden controleren.

Stadhuis Leuven 3D in kaart gebracht door PelserHartman

Het stadhuis van Leuven is meer dan alleen een bezienswaardigheid; het is een historisch en architecturaal monument dat het hart van de stad siert. PelserHartman kreeg de uitdaging en het voorrecht om zowel dit monumentale gebouw als het aangrenzende politiebureau met zorg 3D in kaart te brengen. Ons team heeft gedetailleerde 3D scans, 2D tekeningen, een 3D model van de buitenzijde, 3D viewers, orthofoto’s en een fly-through film gemaakt van dit gebouw. Deze producten vormen nu de basis voor komende restauratie- en transformatieplannen.

Gekleurde pointcloud stadhuis Leuven

3D scannen van het stadhuis was een complexe taak

Het inmeten van een gebouw van deze omvang en complexiteit is geen makkelijke taak, maar met behulp van de nieuwste technologieën en apparatuur is PelserHartman erin geslaagd om een gedetailleerde 3D scan van het stadhuis te maken. Hierbij zijn ook de bovenzijden van de verschillende kapvormen van het stadhuis in beeld gebracht met behulp van een drones en fotogrammetrie.

3D model van het exterieur van het stadhuis Leuven

Resultaten van de 3D scans

Het resultaat van de 3D scan is een digitale weergave van het stadhuis, inclusief alle details en kenmerken die nodig zijn voor verdere restauratie en onderhoudswerkzaamheden. Daarbij worden er ook een 3D-model en 2D tekeningen geleverd. Deze vormen de basis voor de nieuwe plannen voor het stadhuis.

Combinatie 2D-tekening en aanzicht pointcloud (orthofoto)

PelserHartman draagt bij aan de ontwikkeling en onderhoud van het stadhuis

Het project van PelserHartman heeft dus niet alleen bijgedragen aan het behoud van een belangrijk historisch monument, maar heeft ook de weg vrijgemaakt voor verdere restauratie en ontwikkeling van het stadhuis van Leuven. Dankzij deze inzet en expertise van ons team kunnen we blijven genieten van dit prachtige gebouw, nog vele jaren en generaties lang.

Meer weten over scannen, 2D tekenen of 3D modelleren?

Wil je meer weten of 3D laserscanning en modelleren met pointclouds? Lees dan verder op de speciale portaalpagina 3D scannen en modelleren. Heb je al een project en wil je meteen een offerte aanvragen? Dat kan via de knop hieronder. Heb je nog vragen, neem dan contact met ons op.

PH BLOG

NIEUWSTE BLOGPOSTS IN KENNISBANK

  • Eindelijk een landelijk breed gedragen instrument dat bijdraagt aan het terugdringen van de faalkosten in de bouw. In de afgelopen maanden werkte PelserHartman

PelserHartman